Trước thực tế thương mại điện tử và livestream bán hàng bùng nổ, một số đại biểu Quốc hội đề nghị đưa vào dự thảo Luật Thương mại điện tử quy định cấm sử dụng danh tiếng, hình ảnh phản cảm hay lợi dụng sức ảnh hưởng cá nhân để “bán hàng trá hình”, nhằm chặn hành vi “thao túng niềm tin” người tiêu dùng.
Trong phiên thảo luận chiều 13/11, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (TP.HCM) mô tả mạng xã hội hiện nay không chỉ là nơi giải trí mà đã biến thành “chợ thương mại điện tử trá hình”. Những video, điệu nhảy, nụ cười kèm vài câu vu vơ có thể thu hút hàng nghìn lượt tương tác và dẫn tới hành vi mua hàng, trong khi người xem không được thông báo rõ đó là quảng cáo hay nội dung thương mại. Bà đề nghị bổ sung khoản cấm lợi dụng hình ảnh, danh tiếng, uy tín hoặc sử dụng hành vi phản cảm để quảng bá, chào mời, bán hàng nhằm tạo cơ sở pháp lý xử lý các trường hợp “bán hàng mà không nói là bán hàng”.
Nhiều người lợi dụng danh tiếng cá nhân hoặc hình ảnh phản cảm để livestream bán hàng. Ảnh minh họaTheo các báo cáo trích dẫn trong nghị trường, bình quân khoảng 2,5 triệu phiên livestream mỗi tháng, phân bố từ các sàn lớn như Shopee, Lazada, TikTok Shop tới những hộ nông dân livestream bán nông sản. Số lượng khổng lồ này cho thấy livestream đã trở thành mạch máu của kinh tế số, đồng thời đặt ra thách thức lớn cho quản lý, minh bạch thông tin và bảo vệ người tiêu dùng.
Khi người tiêu dùng tin vào con người hơn giấy tờ kiểm định, KOL/KOC hay những nhân vật có “thần thái” dễ trở thành kênh phân phối cho sản phẩm kém chất lượng, hàng hết hạn hoặc không đúng mô tả. Thực tế các vụ mỹ phẩm nhập lậu, thực phẩm chức năng nghi vấn và khiếu nại về hoàn tiền cho thấy người mua trực tuyến vẫn đang ở thế yếu nếu sàn hay bên bán không cung cấp đầy đủ thông tin như ngày sản xuất, hạn dùng, số lô. Vì vậy, một số đại biểu đề xuất bắt buộc cung cấp thông tin đặc thù trên nhãn hàng hóa và tăng trách nhiệm của nền tảng.
Cần có cơ chế giám sát, chế tài xử phạt rõ ràng để kiểm soát hoạt động bán livestream bán hàng. Ảnh minh họaNgoài quy định trên giấy tờ, cần cơ chế giám sát, chế tài rõ ràng, cùng hệ thống báo cáo - khiếu nại và năng lực xử lý của các cơ quan quản lý. Đồng thời, nền tảng cần minh bạch về quảng cáo trả tiền, công khai mối quan hệ với KOL/KOC và cho phép người dùng dễ nhận biết nội dung thương mại. Một hệ sinh thái kết hợp luật pháp, công nghệ và giáo dục người tiêu dùng sẽ là cách để niềm tin không bị thương mại hóa một cách phi đạo đức.
